Ideja za Astrocentrum Łužica a z toho wotwodźena misija zjima tutón film w někotrych mjeńšinach. Što slědźerjow pohonja a čehodla stej wulkej prašeni čłowjestwa "Zwotkel přińdźemy?" a "Hdźe póńdźemy?" pohon za fascinaciju a slědźenje? Smy wotmołwy w 195 sekundach zapakowali. Wjele wjesela.
Nowe obserwatorije přijimuja wšelake „posoły“ uniwersuma, na př. swětłowe signale wšelakich žołmowych dołhosćow. Njejsu hižo jenož optiske teleskopy, kotrež podadźa informacije wo našim kosmosu: K „wóčkomaj“ astronomije stej so potajkim „wuši“ přidružiłoj. Astrofyzikarjo a astrofyzikarki měrja kosmiske promjenjenje, neutriny a nětko tež grawitaciske žołmy – wothłós spektakularnych podawkow we hłubinach swětnišća. K tomu trjebaja slědźerjo a slědźerki najčućiwiše a najdokładniše měrjenske techniki – a idealnu, njemylnu wokolinu, kaž ju we łužiskim zornowcu namakamy.
Nastanje astrofyzikaliski institut swětoweho wuznama, kotryž budźe so na mjezynarodnych wulkoslědźenskich infrastrukturach wobdźělić a tak Němsku jako wědomostne stejišćo w mjezynarodnym wubědźowanju signifikatnje posylnić. Wosebjespočatnje połožimy ćežišćo na radijoastronomiju a přepytowanja dynamiskeeho uniwersuma kaž tež budźemy so z pomocu grawitaciskich žołmow z ekosystemom kompaktnych astronomiskich objektow rozestajeć.
Datowe prudy wšelakich astronomiskich obserwatorijow po cyłym swěće budu so w Sakskej fusionować. Tute mnóstwa datow wotpowěduja mnohokróćnej wulkosći dźensnišeho cyłeho interneta. Kludźimy tutón enormny datowy nawal z nowymi technologijemi. Tak pospěšimy digitalizaciju a staramy so wo resurso-eficientnu, modernu towaršnosć.
Za astrofyziku hraje wědomostne ličenje při polěpšenju zrozumjenja našeho uniwersuma a přepruwowanju teoretiskich modelow rozsudnu rólu. Z tym je to njeparujomne wuměnjenje za slědźenski stołp datoweje wědomosće při DZA, štož spožčenje fyziskeho Nobeloweho myta w lěće 2024 na dweju pioněrow mašinelneho wuknjenja dale zdorazni. Jeju zakładne dźěła budu wědomostne stołpy DZA rozsudnje formować: astrofyziku, wuwiće instrumentow a wědomostne ličenje.
Hižo w natwarnej fazy DZA połoža so zakłady za přichodne přełamki z tam zo budźe so předewšěm při algoritmach za spěšny a zeleny online-a offline Computing kaž tež za smarte sensory slědźić. Sčasom budźe so tu zwisk k radijowej astronomiji a přichodnemu Square Kilometre Array Observatory (SKAO) wutworić.
Postupy we wuwiću nowych technologijow pohonjeja wědomostne přełamy, inowacije a kooperacije z industrijowymi partnerami. Woni dowola němskej astrofyziskej-community, so na narodnych a mjezynarodnych předewzaćach wobdźělić a pioněrsku rólu přewzać.
W natwarnej fazy DZA budźemy strategiske a techniske zakłady za wotpowědne DZA-aktiwity połožić a zahe laborowe rumy w instituće za wuwiće technologije z optiskim, mechaniskim a elektroniskim ekwipmentom wuhotować. Nimo toho chcemy wakuumowu a kryotechniku instalować.
Natwarimy technologiski centrum, w kotrymž wuwiwaja so mjez druhim nowe połwodźace sensory, silicijowe optiki a wodźenske techniki za obserwatorije.
W podzemskej woršće zornowca Łužicy leži schowany woprawdźity pokład za wědomosć: seismiska ćišina. Hdźež so hewak seismiske žołmy njepřestajnje po zemi rozpřestrěwaja, skići wosebita geologija Łužicy wurjadne wuměnjenja za wuwiće technikow za měrjenje a produkciju nowych detektorow za grawitaciske žołmy.
DZA je sej swojeje zamołwitosće wědomy, centralny přinošk k strukturnej změnje a k naslědnemu wuwiću Łužicy wukonjeć. K tomu budźe wotrjad transformaciskeho slědźenja DZA zasydlenje centruma w regionje wědomostnje přewodźeć, transformatiwnu změnu sobu wuhotować kaž tež doporučenja za strukturnu a wědomostnu politiku wotwodźeć.
Wotrjad dźěła při tym z wědomostnymi akterami na polu regionalneje transformacije hromadźe, kotřiž su koncept transformaciskeho slědźenja w DZA sčasom iniciěrowali a sobu formowali. K tutej partnerskej syći słušeja Techniska uniwersita Drježdźany (TUD), Hochschule Zittau/Görlitz (HSZG), Leibniz-Institut für ökologische Raumentwicklung (IÖR), Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde (ISGV) kaž tež Serbski institut (SI).
Natwarimy podzemski slědźenski labor 200 metrow hłuboko w zornowcu. Wokoło labora budźe wjacore kwadratne kilometry wulka lěsyca mylenja zwěsćić a tute korigować. Z tym zawěsćimy městnosć dospołneje ćišiny: “seismisku nulu”. Low Seismic Lab je slědźenski a wuwiwanski labor k wuwiću nastrojow za astronomiju grawitaciskich žołmow.
Hranicy DZA přesahujo namjetujemy za Łužicu stejnišćo Einsteinoweho teleskopa, planowaneho europskeho obserwatorija za grawitaciske žołmy pod zemju. Wo to so prócujemy nimo jenož dweju dalšeju móžneju stejnišćow w Europje. Wobhladujemy Łužicu z jeje połoženjom srjedź Europy, jeje dobrym wobłukom uniwersitow a industrije kaž tež jónkrótnej ćišinu zornowca jako optimalnu městnosć.
Nimo toho wobdźělimy so z dwěmaj teleskopomaj na Square Kilometre Array Observatory w Botswanje a Južnej Africe na nowym superteleskopje.
